VẤN ĐỀ GHI NHẬN CHI PHÍ VÀ XỬ LÝ NỢ PHẢI THU KHÓ ĐÒI TẠI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA

Vấn đề về ghi nhận chi phí và xử lý nợ phải thu khó đòi tại doanh nghiệp nhỏ và vừa

Ảnh minh hoạ. Nguồn:Internet

Thực tế tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa cho thấy, hiện nay, loại hình doanh nghiệp này chưa quan tâm đúng mức đến việc trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi. Vì bộ máy kế toán tại các doanh nghiệp nhỏ và vừa khá đơn giản, tình trạng một người làm nhiều công việc, kiêm nhiệm nhiều vị trí diễn ra khá phổ biến, do nhà quản lý siết chặt quản lý và tiết kiệm chi phí thuê người.

Để đảm bảo việc ghi nhận chi phí và xử lý nợ phải thu khó đòi tại doanh nghiệp nhỏ và vừa đạt hiệu quả cần sớm có giải pháp khắc phục trong thời gian tới.

Đặt vấn đề

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có vị trí quan trọng trong nền kinh tế mỗi nước, kể cả tại những nước phát triển. Ở Việt Nam, hiện có khoảng 541.753 DNNVV đang hoạt động, chiếm 96,7% trong tổng số DN cả nước, nhưng chỉ có 1,6% tổng số DNNVV là số DN có quy mô vừa, còn lại số DN nhỏ và siêu nhỏ chiếm tỷ trọng rất lớn, điều này góp phần làm cho kinh tế năng động hơn. Tuy nhiên, một trong những vấn đề tồn tại lớn nhất của DNNVV là “đói vốn” nên loại hình DN này rất dễ bị ảnh hưởng xấu, nhất là trong bối cảnh toàn cầu đang phải đối mặt với đại dịch Covid-19.

Tại DN luôn tồn tại các khoản phải thu, tình hình thanh toán các khoản này phụ thuộc vào phương thức thanh toán đang áp dụng tại mỗi DN và sự thỏa thuận giữa các đơn vị kinh tế. Để theo dõi kịp thời, nhanh chóng và cung cấp đầy đủ thông tin chính xác cho nhà quản lý, thì việc tổ chức hạch toán kế toán các khoản phải thu là những khâu rất quan trọng trong toàn bộ công tác kế toán DN.

Các khoản phải thu là một trong những chỉ tiêu phản ánh khá sát chất lượng hoạt động kinh doanh của DN. Nếu hoạt động tài chính tốt, thì DN sẽ ít công nợ, khả năng thanh toán dồi dào. Ngược lại, nếu hoạt động tài chính không lành mạnh thì sẽ dễn dẫn tới tình trạng chiếm dụng vốn lẫn nhau, các khoản nợ phải thu sẽ kéo dài. Điều này sẽ ảnh hưởng không tốt đến “sức khỏe tài chính” của DN.

Nợ phải thu là một bộ phận tài sản của doanh nghiêp (DN) đang bị các cá nhân, đơn vị khác chiếm dụng. Trong quá trình kinh doanh, việc phát sinh các khoản phải thu là một vấn đề tất yếu, không thể tránh khỏi tại các DN, đặc biệt là những DNNVV muốn thu hút khách hàng, nên đưa ra nhiều chính sách bán hàng ưu đãi, chấp nhận cho khách hàng thiếu nợ.

Dự phòng phải thu khó đòi: Là khoản dự phòng phần giá trị các khoản nợ phải thu và các khoản có tính chất tương tự các khoản phải thu mà khó có khả năng thu hồi. Theo quy định của Thông tư số 48/2019/TT-BTC của Bộ Tài chính, vào thời điểm lập báo cáo tài chính (BCTC) năm, nếu các khoản nợ phải thu được xác định khó đòi, DN phải dự kiến mức tổn thất có thể xảy ra hoặc tuổi nợ quá hạn của các khoản nợ và tiến hành lập dự phòng cho từng khoản nợ phải thu khó đòi, kèm theo các chứng cứ chứng minh các khoản nợ khó đòi đã nêu. Sau khi lập dự phòng cho từng khoản nợ phải thu khó đòi, DN tổng hợp toàn bộ khoản dự phòng các khoản nợ vào bảng kê chi tiết để làm căn cứ hạch toán vào chi phí của DN.

Các khoản dự phòng này được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập DN trong kỳ báo cáo năm, để bù đắp tổn thất có thể xảy ra trong kỳ báo cáo năm sau; đảm bảo cho DN phản ánh giá trị của các khoản nợ phải thu không cao hơn giá trị có thể thu hồi được tại thời điểm lập BCTC năm. DN xem xét, quyết định việc xây dựng quy chế về quản lý công nợ để hạn chế các rủi ro trong kinh doanh, trong đó xác định rõ trách nhiệm của từng bộ phận, từng người trong việc theo dõi, quản lý thu hồi công nợ.

Xử lý nợ phải thu khó đòi tại doanh nghiệp nhỏ và vừa

Trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, khi bán hàng, sản phẩm hoặc cung cấp dịch vụ, mỗi DN có thể đưa ra nhiều chính sách bán hàng ưu đãi như khuyến mãi, giảm giá hoặc chấp nhận cho khách hàng thiếu nợ để khuyến khích khách hàng mua hàng. Do khách hàng không thực hiện thanh toán ngay nên hình thành khoản nợ phải thu. Mặt khác, DN cũng có thể phát sinh những khoản phải thu khác như chi hộ cho khách hàng, trả trước cho người bán, ký quỹ, tạm ứng…

Như vậy, nợ phải thu là tài sản của DN do người khác nắm giữ, đang bị chiếm dụng nên DN cần có biện pháp kiểm soát chặt chẽ và thu hồi nhanh chóng. Trong các khoản nợ phải thu của DN, khoản phải thu khách hàng phát sinh thường xuyên nhất, chiếm tỷ trọng cao nhất nên rủi ro DN bị tổn thất cũng sẽ cao nhất. Bài viết này, trình bày khoản phải thu khách hàng và việc trích lập dự phòng nợ khó đòi tương ứng với phải thu khách hàng tại các DNNVV.

Thực tế cho thấy, các DNNVV chưa quan tâm đúng mức đến việc trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi. Vì bộ máy kế toán tại các DNNVV khá đơn giản, tình trạng một người phụ trách nhiều công việc, kiêm nhiệm nhiều vị trí là tình trạng thường xuyên xảy ra tại các DN, do quan điểm của nhà quản lý là cần tiết kiệm chi phí thuê người.

Đặc biệt là tại các DN siêu nhỏ thông thường chỉ có một kế toán hoặc thuê dịch vụ kế toán, DN nhỏ có từ một đến hai hoặc ba kế toán phải kiêm nhiệm nhiều phần hành kế toán, có khi trong DN chỉ có một kế toán thực hiện tất cả phần hành kế toán.

Ví dụ: Nhân viên kế toán theo dõi nợ phải thu đồng thời phụ trách luôn công việc thu tiền thì chắc chắn sẽ dẫn đến rủi ro là nhân viên này không ghi vào sổ sách kế toán mà bỏ túi riêng. Điều này dẫn đến DN bị thất thoát vốn và đến khi phát hiện thì DN không thu hồi lại được.

Quan sát các BCTC của các DNNVV, rất nhiều DN bỏ trống chỉ tiêu dự phòng phải thu ngắn hạn khó đòi và dự phòng phải thu dài hạn khó đòi, điều này có nghĩa tại DN không phát sinh các khoản nợ khó đòi nên không cần trích lập các khoản dự phòng nợ khó đòi.

Thực tế cho thấy, các DN có phát sinh các khoản phải thu khó đòi, kế toán tìm cách giải quyết sao cho đơn giản, dễ thực hiện và chủ yếu được cơ quan thuế chấp nhận đưa vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế. Kế toán sẽ xử lý theo hướng đơn giản hóa bằng cách không đưa các khoản phải thu khó đòi này vào báo cáo để hạn chế thủ tục và tránh bị truy thu thuế khi quyết toán với cơ quan thuế, kế toán không thực hiện theo quy định của chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán.

Theo Tapchitaichinh