Từ 2026: 'Truy' Tài Sản Cá Nhân Nếu Hộ Kinh Doanh Không Nộp Phạt Hành Chính

1. Quy định và hình thức xử phạt mới 

Trong Nghị định 296/2025, được bổ sung thêm quy định về cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính, có hiệu lực từ 1/1/2026 và thay thế Nghị định 166/2013, sau 12 năm áp dụng.

Nếu ở Nghị định 166, cơ quan thực thi phải tuân thủ nghiêm ngặt thứ tự các biện pháp cưỡng chế: khấu trừ tiền lương, thu nhập, tiền từ tài khoản trước; nếu không được mới kê biên tài sản, rồi mới đến các biện pháp khác. Điều này có thể vô tình tạo kẽ hở cho người vi phạm tẩu tán tài sản trong thời gian chờ đợi. Nghị định 296 đã xóa bỏ rào cản này. Kể từ năm 2026, người có thẩm quyền được phép áp dụng một hoặc nhiều biện pháp cưỡng chế cùng lúc, nếu xét thấy việc áp dụng một biện pháp là không đủ.

Cụ thể, 4 biện pháp cưỡng chế được giữ nguyên, nhưng không cần thực hiện theo trình tự, gồm: khấu trừ một phần lương hoặc một phần thu nhập; khấu trừ tiền từ tài khoản; kê biên tài sản có giá trị tương ứng với số tiền phạt để bán đấu giá và thu tiền, tài sản của đối tượng bị cưỡng chế do cá nhân, tổ chức khác đang giữ trong trường hợp cá nhân, tổ chức sau khi vi phạm cố tình tẩu tán tài sản.

Nghị định 296 thêm 4 nhóm bị áp dụng biện pháp cưỡng chế: hộ gia đình, hộ kinh doanh, tổ hợp tác và cộng đồng dân cư. Quy định hiện hành không quy định rõ ràng việc xử lý tài sản của các thành viên khi tài sản chung của nhóm (tổ hợp tác, hộ gia đình) không đủ để thi hành án. Điều này có thể dẫn đến tình trạng các thành viên tẩu tán tài sản chung vào túi riêng, sau đó tuyên bố hộ gia đình, hộ kinh doanh không còn tài sản để trốn tránh nộp phạt.

Quy định mới ưu tiên cưỡng chế tài sản chung trước, nếu thiếu thì cưỡng chế đến tài sản riêng của từng thành viên. Điều này khẳng định trách nhiệm của các thành viên đối với sai phạm chung.

Tại khoản 5 Điều 4, Nghị định 296 cho phép khi hộ kinh doanh, hộ gia đình không đủ tiền để nộp phạt vi phạm hành chính thì cơ quan có thẩm quyền có thể thực hiện việc khấu trừ tiền, kê biên tài sản của thành viên hộ kinh doanh, hộ gia đình để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ đóng phạt. Đối với tổ hợp tác, các thành viên tổ hợp tác phải liên đới chịu trách nhiệm bằng tài sản riêng theo tỷ lệ phần đóng góp hoặc theo thỏa thuận trong hợp đồng hợp tác.

Theo đó, các đơn vị này phải tự bảo đảm nguồn tiền để thi hành quyết định cưỡng chế, từ các nguồn thu hợp pháp khác, nhằm tránh tình trạng "tiền túi này sang túi kia" và nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan vi phạm.

2. Hình thức truy thu tài sản

Nghị định 166 quy định nếu phía vi phạm không nộp phạt, không khắc phục hậu quả, không thanh toán hoặc thanh toán chưa đủ phí cưỡng chế, sẽ bị khấu trừ tiền gửi "tại tổ chức tín dụng ở Việt Nam". Không nêu rõ các loại hình tổ chức tài chính đặc thù có thể hạn chế hiệu quả của biện pháp này. Đặc biệt khi đối tượng vi phạm có dòng tiền luân chuyển qua các kênh tài chính quốc tế hoặc gửi tại cơ quan nhà nước.

Nghị định 296 đã định nghĩa rõ hơn, xác định tiền gửi bị khấu trừ bao gồm cả tiền "trong tài khoản hoặc tiền gửi tại tổ chức tín dụng, Kho bạc Nhà nước, chi nhánh ngân hàng nước ngoài ở Việt Nam". Điều này đảm bảo rằng dù bên vi phạm có tài khoản tại ngân hàng nước ngoài hay các đơn vị, tổ chức có tài khoản tiền gửi tại Kho bạc, cơ quan chức năng vẫn có đầy đủ căn cứ pháp lý để thực hiện cưỡng chế, tránh việc né tránh nghĩa vụ thông qua các loại hình tài khoản đặc thù.

Nghị định 296 còn quy định thêm về trường hợp chưa có thông tin về tài khoản, của bên bị cưỡng chế, nhà chức trách có quyền yêu cầu tổ chức tín dụng (ngân hàng), Kho bạc, phải cung cấp thông tin này.

Quy định mới đã thiết lập một "kỷ luật thời gian" rất nghiêm khắc để ngăn chặn điều này. Cụ thể, cá nhân, tổ chức bị cưỡng chế khấu trừ tiền tài khoản, phải cung cấp thông tin về tài khoản trong vòng 3 ngày từ khi có yêu cầu từ nhà chức trách. Việc định lượng rõ bằng con số "3 ngày làm việc" thay vì các cụm từ định tính chung chung giúp đẩy nhanh tiến độ xử lý. Nó biến trách nhiệm phối hợp trở thành một nghĩa vụ hành chính có thời hạn, giúp cơ quan thực thi pháp luật "chặn" dòng tiền kịp thời, nâng cao tỷ lệ thu hồi tiền phạt cho ngân sách.

3. Đối tượng áp dụng quy định 

Căn cứ tại Điều 2 Nghị định 296/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ 01/01/2026 quy định về đối tượng áp dụng gồm:

[1] Cá nhân, tổ chức Việt Nam; cá nhân, tổ chức nước ngoài bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật Việt Nam mà không tự nguyện chấp hành hoặc chấp hành không đầy đủ quyết định xử phạt vi phạm hành chính, quyết định tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả do vi phạm hành chính gây ra trong trường hợp không ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính hoặc không tự nguyện hoàn trả kinh phí cho cơ quan đã thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả.

[2] Người có thẩm quyền, cơ quan chịu trách nhiệm tổ chức thi hành cưỡng chế và tổ chức, cá nhân khác liên quan đến thi hành cưỡng chế.

Các hình thức xử phạt vi phạm hành chính: Cảnh cáo; Phạt tiền; Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn; Tịch thu tang vật vi phạm hành chính, phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính; Trục xuất.

Với những quy định mới, Nghị định 296/2025 được kỳ vọng sẽ tăng hiệu quả cưỡng chế, bảo đảm công bằng, minh bạch và hạn chế tình trạng trốn tránh thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính. Hãy thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với Nhà nước để tránh bị xử lý vi phạm, nếu Quý khách hàng cần biết thêm chi tiết những thông tin liên quan vui lòng liên hệ Hotline 092.895.6666. 

Công ty TNHH Kế toán, Kiểm toán - Đại lý thuế Tân Phú Quý

📞 Hotline: 092.895.6666 

📧 Email: dailythuetanphuquy@gmail.com 

🏢 Website: https://dailythuetanphuquy.vn/ 

📍 Địa chỉ:  

Văn phòng Quảng Ninh: Mỹ Gia 4-12A Vinhome Bến Đoan, phường Hồng Gai, Tỉnh Quảng Ninh

Văn phòng Hải Phòng: SB101-Vinhome Cầu Rào, Phường An Biên, TP Hải Phòng