Hộ Kinh Doanh Thiếu Hóa Đơn Đầu Vào Có Thể Bị Nghi Trốn Thuế

1. Tầm quan trọng của hoá đơn đầu vào đối với Hộ kinh doanh 

1.1 Hoá đơn đầu vào là gì ? 

Theo khoản 1 Điều 3 Nghị định 123/2020/NĐ-CP có thể hiểu hóa đơn đầu vào là hóa đơn mà doanh nghiệp hoặc hộ kinh doanh nhận được khi mua hàng hóa, dịch vụ từ một tổ chức/cá nhân khác. Hóa đơn đầu vào là chứng từ kế toán có thể được dùng để chứng minh chi phí đầu vào hợp lệ, làm căn cứ để hạch toán chi phí và khấu trừ thuế, chứng minh nguồn gốc hàng hóa.

1.2 Tầm quan trọng của hoá đơn đầu vào 

Theo cảnh báo mới nhất của cơ quan thuế, thông tin này được Cục Thuế đề cập:

• Không có hoá đơn đầu vào hàng hoá sẽ bị xem là không rõ nguồn gốc

Những hộ kinh doanh không lấy hóa đơn khi mua hàng có thể phải đối mặt với nhiều rủi ro về pháp lý và tài chính. Bởi việc không có hóa đơn khiến hộ kinh doanh khó chứng minh nguồn gốc hợp pháp của hàng hóa, dễ bị xem là bán hàng không rõ nguồn gốc.

Khi cơ quan chức năng kiểm tra điều này sẽ ảnh hưởng đến uy tín và hình ảnh của hộ kinh doanh, tiềm ẩn nguy cơ bị tịch thu hàng hóa.

• Không có hoá đơn sẽ không thể kê khai 

Bên cạnh đó, khi không có hóa đơn, Hộ kinh doanh cũng sẽ không được ghi nhận chi phí hợp lệ nên sẽ không thể kê khai, giảm trừ để tính đúng lợi nhuận thực tế (theo tiết 2.4 khoản 2 Điều 6 Thông tư 78/2014/TT-BTC được sửa đổi, bổ sung bởi Điều 4 Thông tư 96/2015/TT-BTC).

Từ đó, cơ quan thuế có thể truy thu hoặc xử phạt vi phạm hành chính. Vì kê khai không đúng quy định. Đồng thời, theo quy định hàng hóa không có hóa đơn, chứng từ hợp pháp sẽ bị xem là sản phẩm không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Tùy mức độ vi phạm mà hộ kinh doanh có thể bị phạt hành chính, tịch thu hàng hóa hoặc thậm chí là truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu nghiêm trọng hoặc trốn thuế nghiêm trọng.

2. Mức phạt khi không có hoá đơn đầu vào 

Căn cứ theo Điều 17 Nghị định 98/2020/NĐ-CP được sửa đổi trong khoản 3 Điều 1 Nghị định 24/2025/NĐ-CP vào một số cụm từ này bị thay thế bởi khoản 7 Điều 147 Nghị định 96/2023/NĐ-CP quy định trường hợp hộ kinh doanh không có hóa đơn đầu vào dẫn đến việc không chứng minh được nguồn gốc xuất xứ của hàng hóa có thể bị xử phạt như sau:

Phạt tiền gấp hai lần mức tiền phạt trên đối với người sản xuất, nhập khẩu thực hiện hành vi vi phạm hành chính hoặc hàng hóa vi phạm thuộc một trong các trường hợp sau đây:

• Là thực phẩm, phụ gia thực phẩm, chất hỗ trợ chế biến thực phẩm, chất bảo quản thực phẩm, thuốc phòng bệnh và thuốc, nguyên liệu làm thuốc, mỹ phẩm, thiết bị y tế;
• Là chất tẩy rửa, hóa chất, chế phẩm diệt côn trùng, diệt khuẩn dùng trong lĩnh vực gia dụng và y tế, sản phẩm xử lý môi trường nuôi trồng thủy sản, sản phẩm xử lý chất thải chăn nuôi, thuốc thú y, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón, xi măng, chất kích thích tăng trưởng, giống cây trồng, giống vật nuôi, giống thủy sản, thức ăn thủy sản hoặc khoáng sản không phải là khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường theo quy định của pháp luật;

Theo khoản 1 Điều 142 Luật Quản lý thuế 2019 Quy định về khai sai dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn

• Khai sai căn cứ tính thuế hoặc số tiền thuế được khấu trừ hoặc xác định sai trường hợp được miễn, giảm, hoàn thuế dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn nhưng các nghiệp vụ kinh tế đã được phản ánh đầy đủ trên hệ thống sổ kế toán, trên các hóa đơn, chứng từ hợp pháp;
• Người nộp thuế đã lập hồ sơ xác định giá thị trường hoặc đã lập tờ khai giao dịch liên kết nhưng cơ quan quản lý thuế, cơ quan có thẩm quyền khi thanh tra, kiểm tra kết luận số liệu thanh tra, kiểm tra khác với số liệu đã khai của người nộp thuế dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp hoặc tăng số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn;
• Sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp, sử dụng không hợp pháp hóa đơn để hạch toán giá trị hàng hóa, dịch vụ mua vào làm giảm số tiền thuế phải nộp hoặc làm tăng số tiền thuế được miễn, giảm, hoàn nhưng người mua hàng hóa, dịch vụ sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp chứng minh được lỗi vi phạm sử dụng hóa đơn không hợp pháp thuộc về bên bán hàng.

3. Cách giải quyết khi không có hoá đơn đầu vào 

• Trường hợp 1: Mua hàng của cá nhân không kinh doanh (không có hóa đơn)

Cách xử lý: Hộ kinh doanh khi mua hàng cần lập bảng kê mua hàng không có hóa đơn theo mẫu số 01/TNDN kèm theo Thông tư 78/2014/TT-BTC. Trong bảng kê mua hàng ghi rõ tên người bán, địa chỉ, số CCCD, mặt hàng, số lượng, đơn giá, tổng tiền,...

Hai bên ký xác nhận với nhau đầy đủ

=> Bảng kê mua có thể chứng minh được nguồn hàng hợp pháp khi cơ quan thuế kiểm tra.

• Trường hợp 2: Mua hàng của người bán là hộ cá nhân kinh doanh khác nhưng họ không xuất hóa đơn

Cách xử lý: Yêu cầu bên bán xuất hóa đơn điện tử. Nếu hộ cá nhân kinh doanh (bên bán) chưa đủ điều kiện xuất hóa đơn điện tử thì hai bên phải lập hợp đồng mua bán, phiếu thu, phiếu giao hàng để chứng minh giao dịch.

=> Khi cơ quan thuế kiểm tra, hộ kinh doanh có thể giải trình nguồn gốc hàng hóa mà mình đã mua.

• Trường hợp 3: Hộ kinh doanh tự sản xuất, chế biến để bán nên sẽ không có hóa đơn đầu vào.

Cách xử lý: Hộ kinh doanh ghi nhận chi phí sản xuất, nguyên vật liệu, nhân công theo sổ sách. Khi bán ra, vẫn phải xuất hóa đơn điện tử đầu ra bình thường (hóa đơn bán hàng hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền).

• Trường hợp 4: Nhập hàng từ chợ đầu mối, nơi mua bán nhỏ lẻ không có hóa đơn

Cách xử lý: Giải pháp thực tế được cơ quan thuế cho phép là lập bảng kê hàng mua vào không có hóa đơn tương tự như trường hợp 1. Kèm theo đó là các chứng từ thanh toán (chuyển khoản, phiếu chi, giấy giao nhận hàng). Đồng thời lưu tại sổ sách kế toán để chứng minh chi phí hợp lệ.

Lưu ý: Từ 1/1/2026, Hộ kinh doanh áp dụng phương pháp kê khai thuế bắt buộc phải xuất hoá đơn đầu vào để phục vụ cho việc nộp thuế và quản lý thuế.

Việc lấy và lưu giữ đầy đủ hóa đơn còn thể hiện tinh thần tuân thủ pháp luật, góp phần tạo dựng uy tín và tăng tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh, từ đó xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, bền vững. Những thắc mắc liên quan đến hoá đơn hay kê khai thuế hãy liên hệ cho Tân Phú Quý để được giải đáp sớm nhất. 

Liên hệ ngay để được tư vấn miễn phí

📞 Hotline: 092.895.6666 

📧 Email: dailythuetanphuquy@gmail.com 

🏢 Website: https://dailythuetanphuquy.vn/ 

📍 Địa chỉ:  

Văn phòng Quảng Ninh: Mỹ Gia 4-12A Vinhome Bến Đoan, phường Hồng Gai, Tỉnh Quảng Ninh

Văn phòng Hải Phòng: SB101-Vinhome Cầu Rào, Phường An Biên, TP Hải Phòng